Yanılsamacılık, Doğalcılık’ın çok özel bir türevidir. Sanatçı, izleyiciyi yanlış betimlenmiş nesneleri gerçek nesneler gibi göstererek kandırmaya çalışır. Canlı varlıklarla karıştırılacak kadar gerçek bir sanat yaratmaya çalışan bu akım, aynı zamanda klasik tutkudan büyük ölçüde etkilenen Rönensans’ın da özünü oluşturur. Yanılsamacılık’ta kullanılan iki temel teknik ‘trompe l’oeil’ve ‘quadratura’dır. Fransızca ‘trompe l’oeil’ ‘göz aldatmacısı’anlamındadır ve izleyicide örneğin bir elma resmine değil de gerçek bir elmaya bakıyormuş yanılsamasını yaratan resimler için kullanılır. Terim, çoğunlukla ölü doğa resimleri ya da dışa kapalı, çoğu kez ev içi ortamlardaki küçük nesneleri betimleyen yapıtlarla bağlantılı olarak kullanılır.

‘Quadratura’ bir resim ya da freksin, içinde sergilendiği bina ile karıştırılacak kadar bütünleştiği büyük boyutlu göz aldatmacalarını ifade eder. Sanatçı, bunu kendi yapıtında yapıtın içinde yer aldığı binayı taklit ederek başarır. Dolayısıyla quadratura bulunduğu yere özgüdür. Eğer konumladığı yer her zaman aynı biçimde aydınlatılıyorsa daha da kandırıcıdır. Sanatçı bu durumda yapının aydınlatma efektini kendi yapıtında da sürdürür.

Yanılsama teknikleri yandan ya da alttan görülen bir şeyin boyunu kısa gösterme, perspektif ve chiaroscuro’yu (ışık-gölge zıtlığını) içerir. Bu tekniklerin hepsi erken Klasik Dönem’de (y.İÖ 480-450) geliştirilmiştir ve Rönesans sanatçıları tarafından bütün olanaklarıyla kullanılmıştır.

Mantegna, yanılsamacı tavan süslemesini kullanan ilk Rönesans sanatçısıdır. Gonzaga Ailesi’nin Düklük Sarayı’ndaki gelin odasının boyutlarını göz aldatmacısı ile ‘genişletmiştir’. Quadratura’nın Yanılsamalıcık’ı yenilikçi bir biçimde kullanışı, Correggio’nun Parma’daki 5.Giovanni Evangelista Kilisesi’nin küçük kubbesinin süslemesine esin kaynağı olmuştur. Bunların her ikisi de ‘aşağıdan yukarıya’ anlamındaki “di sotto in su” olarak adlandırılan yanılsamacılık biçimlerinin önde gelen örnekleridir.

BAŞLICA YAPITLAR / 

Camera degli Sposi,1465-74 ANDREA MANTEGNA

Camera degli Sposi’de durup yukarıya bakmak bir kuyunun içinde olmak gibidir. Tavan, yuvarlak bir duvardan gökyüzüne açılıyor gibi görünür. Bu efekt bir gelin odası için özellikle şaşırtıcı, irkilticidir. Sanki özel bir ortama başkalarının davtesiz giriverdiği duygusunu yaratır. Mantegna, özellikle küçük meleklerde dikkat çeken kısaltım ve quadratura yöntemlerini dramatik yanılsama efektleri yaratmak için kullanmıştır.

Kaynak: YEM Yayın …izmler / Sanatı Anlamak