Aslında o işin gelişimi çok karışık. Karışık olduğu için ben her zaman kolay ve yalnızca tek versiyonunu anlattım. O sıralarda hayat zordu. Yabancı bir ülkede bilmediğim bir dilde sanat icra etme savaşı veriyordum. Özellikle yabancı ülkede (İtalya’da) yaşayan bir Türk olarak her şey çok zordu. Bir sürü insan gidiyor İtalya’ya ya da Amerika’ya, sanatçılar sürekli dünyayı geziyorlar ama hiçbirisi öyle bir iş yapmadı. O çarmıhtaki hem kendimim hem de bir sanatçı olarak kendi acılarımı da yansıttım. Aynı zamanda dünyadaki bütün kadınları temsil ettim. Kadın sanatçı, kendisini kendi isteğiyle çarmıha geriyo. Bu bir seçim. Altını çizme olayı var. Sanat böyle böyle ileri gidiyor, altını çizersen. 94 yılında ben bunu ilk kez kişisel sergimde kullandım. 2000’li yıllara gelene dek hiçkimse bunu sergilemedi. İnatla bir şey buldular ve cesaret edemediler. Bütün işlerim aslında diğer işlerimin devamı gibidir. İyi okuyan bir göz 10 sene önceki işimle bugünkü işim arasındaki bağlantıyı görebilir. Birçok insan artık beni tanımadan işimi tanıyor.
Şimdi işlere bakmak için o dönemi iyi bilmek lazım. 97 yılında bir kadının erkekler hamamına girmesi diye bir konsept yok. Hala da yok tabii öyle bir konsept. Hatta daha da ileri gitmek gerekirse dünya çağdaş sanatında ilk defa hamama giren kişi de benim. Benden sonra bir hamam modası geçti bilmem hatırlar mısınız? Sanat, öncülük ve otantiklik gerektirir. Ama bizim ülkemizde birisinin yaptığı güzel şeyleri takdir etmeye değil de yanlışını arama yoluna giderler. Bunun cezalandırma üzerine kurulu eğitim sistemiyle ilgisi olduğunu düşünmekteyim. Hamam’daki amacım bir şeyin olabilirliğini göstermekti. İmkansız diye bir şey yok.
Bende hiçbir şey bir anda çıkmıyor. Bu işte aslında 97’deki genelev işinin bir devamı. Cinsellik üzerine çalışmam, jinekoloji masasındaki işim, kadın cinselliğiyle ilgili çalışmalarım… Zaten 94’de ben 3 kişiyle evlilik performansı yaptım. O evlendiğim kişilerden bir tanesi de kadındı. Kadını erkek kılığına soktum yani eşcinsel evliliği taa o zamanlar yaptım aslında, o kadar ileri ki o iş. Zaman geçtikçe bu konularla ilgili çeşitli işler yapmaya devam ettim. Mesela translar üzerine de bir çalışmam olmuştu. Bir sanatçı ve insan olarak her zaman eşcinsel ve transların yanında oldum, olmaya da devam edeceğim.
Dertlerim bir tane değil. Bunlardan bir tanesi özellikle kadınların korkuyla yetiştirilmesi. Bütün bu kadınların girmesi yasaklanan ve korkutulan yerlerde ne oluyor? Bu korkutmaya yönelik efsanelerin altında aslında daha değişik şeyler var. Amacım bu korkuların üzerine gitmek. Korkularımdan sanat yapıyorum bir anlamda. Mesela bak kötü yola düşersin diye bir şey var. Kötü yol da nedir? Yüksek kaldırımdır.
Bu sevgiye minnettarım, benim alilem onlar. 2010’da beni linç eytmeye kalktılar. Kalktılar değil linç ettiler. Sadece halk değil sanatçılarda bir şekilde etti. Mesela bir sanatçıya kendi işleri sorulurken benim Amemus performansım hakkındaki fikirleri de soruluyordu. O sanatçıların çoğu da benim aleyhime konuştu o zaman.
Beni en çok üzen şey bu tavrın eğitimli tabakalardan gelmesi. Daha doğrusu eğitimli sandığımız eğitimli cahillerden… Sanatçılardan ve sanat çevresinden kişiler bunu fırsat bilip, isimlerini saklayarak bana taş attılar. Sonra hepsi zaman içinde özür dilediler ama affetmek gibi bir niyetim yok. Bana karşı kullanmak için birçok gerçeği yansıtmayan yazı çıktı ama bunların hepsi yanlış. Basında yıpratmaya yönelik çok fazla haber çıktı. Mesela benden bahsederken “geneleve tek memesi açık giren Şükran Moral” sıfatını kullanıyorlardı. Aynı insanlar yurtdışına gidiyorlar buna nü sanat diyorlar, bana gelince “memesini açan” oluyor. Bunlar da eğitimli ve bunu bilerek yapan iktidar yalakaları.
Bu ataerkil bir toplum olmamızla alakalı bir durum. Bizim yaptığımız çağdaş sanata yüksek sanat gözüyle bakılır ya bu yüksek sanatı tabii ki bir kadın yapamaz mantığı. Toplum kadınları tatlı, seksi ve anne olan bir rolde görmek istiyor. Onun dışında kadının klasik sanatta yaptığı hiçbir şeye ve geldiği noktaya baştan saygı duymuyor. Sanatçılarda olması gereken hiperaktif durumlar, delilik vs. erkekte o dahilik olarak görülüyor. Bir erkek sanatçı yapsa ‘Dahi ya algısı var. Ama bir kadın sanatçı yapınca deli oluyor. Kesinlikle dahi olamaz ve öyle bir şey mümkün değil.
Ben çok kötü şeylerle başettim ve başetmeye de devam ediyorum. Gerici yaklaşımlar, senin yaptığın işe hiçbir şekilde saygı duymayanlar… Özellikle tuhaf olan, sanat dünyasında aslında daha çok kadınlar var. Ama şaşırmıyorum çünkü zaten çoğu kadın kendisini de ikinci sınıf vatandaş yerine koyuyor. Kendisine saygı duymayan, ötekine de saygı duymaz.
Bence kadın sanatçının durumu çok kötü. Özellikle mesela ben asi ve kuralsız bir sanat yapıyorum. Tabuları yıkan, bir derdi olan, ötekileri savunan, iktidarın bütün kalelerine kafa tutan, onları bir bir indirmeye çalışan bir sanat yapıyorum. Benimki sadece sanat değil aynı zamanda kültürel bir savaş. İnsanlar bir muslukçunun işini bilmiyor ve öğrenmeye de kalkmıyorlar. Ama sanatı herkes bildiğini sanıyor ve küçümsüyor. Her işe olduğu gibi sanata da saygıyla yaklaşılması gerek.
Bu biraz parayla ilgili. Para olan her yerde böyle şeyler olur fakat en sonunda kötü olanlar elenir ve gerçekten iyi olanlar kalır. İstisna mecburiyetler de var tabiki. Dünyada çok büyük bir kriz var ama Türkiye’de daha büyük. Neredeyse bir iç savaşın eşiğindeyiz. Bunların dışında kalmayı başaranlar ayakta kalacaktır.
Kasım’da Contemporary Istanbul ve Paris Photo’da olacağım.Paris Photo ile Contemporary Istanbul aynı gün açılıyor. Paris Photo’da kişisel sergim olacak ve ilk kez Türkiye’den bir galeri Zilberman ve ilk kez bir türk sanatçı kişisel sergisiyle katılıyor o da benim.
Genelde her sanatçının her işini beğenmiyorum. Mesela o sanaçının şu işi, bu sanatçının bu işi gibi oluyor bende. Gina Pane çok meşhur değil ama beni çok etkiledi. Maria Abramoviç’i sevmek lazım. Genelde bizde hep baba sanatçılar biliniyor seviliyior. Bilinmeyen çok fazla iyi sanatçı var.
No Comments